2020KlokkenLngdrpGijWolfsd
DE KLOKKEN VAN LANGDORP, WOLFSDONK EN GIJMEL
In deze moeilijke coronaperiode luiden de drie kerken van onze nieuwe parochie elke zondag van
9u55 tot 10u de klokken. We doen dit met onze geloofsgemeenschappen om iedereen die het moeilijk
heeft een hart onder de riem te steken: mensen die een dierbare moesten afgeven, zij die in de zorg
werken, dorpsgenoten die eenzaam zijn in deze lockdownperiode, zij die het sociaal contact missen...
Tegelijk is het een oproep tot gebed, nu we in deze periode niet kunnen samenkomen om eucharistie
te vieren. Er is wel de uitzending van de viering via www.misviering.be vanuit de Onze-LieveVrouwekerk van onze zone Sint-Rochus Aarschot, maar echt samen vieren in onze dorpskerken is
toch nog wat anders... We kijken er samen sterk naar uit !
Het luiden van de klokken symboliseert dit
alles wat. Hun klanken hebben steeds weerklonken als een mengeling van vreugde, verdriet en
herinnering...
In de zomer van vorig jaar werden alle klokken van onze drie dorpskerken gedetailleerd opgemeten
en gefotografeerd. Dit gebeurde in het kader van een inventarisatieproject van alle klokken van OostBrabant.
De heer Jef Teugels, gepensioneerd professor van de KU Leuven, bracht enkele jaren geleden
reeds alle klokken van de streek rond Leuven en Herent in kaart.
Hij ging ook naar Zuid-Afrika waar
hij samen met Tertius De Wet de klokken van de Westkaap optekende. Eenmaal thuis vatte hij het
plan op om alle klokken van het oosten van Vlaams-Brabant op te meten, te fotograferen en hun
geschiedenis uit te schrijven. Met hulp van onze kerkfabriek konden Jef Teugels en zijn WestAfrikaanse compaan Tertius De Wet ook in de klokkentorens van Langdorp, Wolfsdonk en Gijmel aan
de slag.
Jonas Danckers en Eddy Dehond namen hen een dag mee op sleeptouw en bezorgden hen heel
wat historische info.
Louis Van Roie en Vic Tielemans openden de deur in Gijmel,
Nicole Adams in
Langdorp,
Leo Janssens in Wolfsdonk.
Anthony Van Riet, die met de Open Kerkendagen en Open
Monumentendag altijd paraat is om uitleg te geven over het historisch viergelui in Langdorp, kwam
ook een kijkje nemen in Langdorp en gaf een uniek recital met de klokken door ze zelf handmatig in
beweging te zetten.
Het verslag van het inventarisatiewerk van Jef Teugels en zijn ploeg, kan u vinden in drie mooie
artikels over de klokken van onze kerken, die u in deze en de volgende edities van het parochieblad
kan lezen. Het artikel werd volledig gepubliceerd in "Het Oude Land van Aarschot", het tijdschrift van
de Hertogelijke Aarschotse Kring voor Heemkunde.
We zullen de informatie over de klokken ook
opnemen in de publicatie die volgt over onze dorpen in het project "Verhalen Verbinden Platteland"
en kijken al uit naar de volledige catalogus van alle klokken van Oost-Brabant.
ONZE-LIEVE-VROUW VAN FATIMA, GIJMEL
De kerk van Gijmel |
|
De drie klokken in de klokkenruimte |
Op 19 november 1960 startten de werken aan de kerk van Gijmel. De
kerk werd voor het eerst in gebruik genomen op 19 april 1962. Op 11
oktober 1964 werden drie klokken ingewijd door Mgr. Theeuws. De
klokken werden nadien opgehangen in een open toren waar zowel weer en
wind als de duiven hun gang konden gaan. Toch vormt het trio klokken
een mooi geheel. Als men de klokkenruimte bereikt, hangt de grootste
klok FATIMA in het midden met links van haar PETRUS en rechtsGABRIEL.
De grootste twee klokken waren giften van de parochianen van Gijmel die
hiervoor een kostprijs van 188 950 fr betaalden.
De kleinste klok was een
gift van het Langdorpse Gemeentebestuur (35 000 fr).
Voor deze foto’s
verwijzen we naar de herkomst.
De drie klokken bij de wijding | |
De wijding van de Petrusklok |
1. BEATA MARIA VERGINE DE FATIMA
Tussen twee paren gietringen juist onder de schouder vinden we de naam
van de klok:
NOMEN B M V DE FATIMA MAGNIFICAT ANIMA MEA
DOMINUM
Hieronder volgt dan een brede sierband met voor de gieter traditionele
moerbeibladeren die op een plaats onderbroken worden door een klein,
naakt kruis. Tussen twee volgende paren sierringen worden dan, de klok
rond, de weldoeners van de klok vermeld:
METER MATHILDE VAN AELST, PETER REMI VAN AELST, PASTOOR EM DE HAES, GIFT VAN DE PAROCHIANEN VAN
DE GIJMEL
Boven de slagring, de plaats waar de klepel de klok raakt, zijn vijf gietringen
aangebracht in de volgorde 2, 1 en 2. Onder de bovenste twee staat de
verwijzing naar de gieters:
ME FEC FR SERGEYS ET J FILIUS EJUS LOVANII 1964
In vertaling: Fr[ançois] Sergeys en zijn zoon J[acques] hebben mij gemaakt te
Leuven in 1964.
Nog eens drie gietringen op de lip besluiten de versieringen op de klok.
De Fatimaklok in haar geheel | |
Fatimaklok. Een detail van de schouder |
2. PETRUS
Ook op deze klok beginnen de decoraties met twee paren gietringen waartussen
staat:
IN NOMEN S PETRUS
en dan verder:
IN OMNEM TERRAM EXIVIT SONUS EORUM ET IN FINIBUS
ORBIS TERRAE VERBA EORUM
In vertaling: Hun geluid verspreidde zich over elk land en hun woorden (verspreidden
zich) tot aan de grenzen van de aarde.
Hieronder vinden we weer een brede sierband met moerbeibladeren en
een klein naakt kruis. Deze band wordt dan gevolgd door een letterband
die bovenaan omzoomd wordt door twee en onderaan door een enkele
gietring.
De tekst hier luidt:
METER BERTHA TIELEMANS PETER PETRUS HEYLEN
PASTOOR EM DE HAES GIFT VAN DE PAROCHIANEN VAN DE
GIJMEL
Ook op deze klok zijn vijf gietringen aangebracht boven de slagring maar
nu staat boven de bovenste de verwijzing naar de gieters:
ME FEC FR SERGEYS ET J FILIUS EJUS LOVANII 1964
Tenslotte vinden we nog drie gietringen op de lip van de klok.
Peter Linus Heylen was de eerste voorzitter van de kerkfabriek.
De Petrusklok in haar geheel | |
Petrusklok
Een detail van de schouder |
3. GABRIEL
De decoraties op deze kleinste klok vangen aan met twee paren gietringen
waartussen de tekst die verwijst naar de naam van de klok:
S GABRIEL
Daarna volgt de tekst:
AVE MARIA GRATIA PLENA FIAT MIHI ET VERBUM CARO
FACTUM EST
In vertaling: Wees gegroet Maria, vol van genade. Mij geschiedde en het
woord is vlees geworden
De Gabrielklok in haar geheel | |
Een deel van de decoraties op de klok |
De smalle sierband hieronder bestaat uit een viertal figuren die zijn samengesteld
door twee aan elkaar hangende eikenbladeren. Hieronder staat op
één flank van de klok weerom een naakt kruis. Op de tegenoverliggende
flank prijkt het blazoen van de hertog van Arenberg die in vroegere jaren
het gebied tot zijn heerlijkheid kon rekenen.
Onder een hertogskroon zien
we het wapen waarin drie mispelbloemen (2 bovenaan en 1 onderaan)
zijn te herkennen. Dit wapen komt ook voor op het schild van Langdorp
waar de mispelbloemen in goud zijn aangebracht op een achtergrond van
keel.
Het blazoen van de hertog van Arenberg | |
Het wapenschild van Langdorp |
Boven de slagring zijn weerom vijf sierringen te zien, gegroepeerd 2, 1 en
2. Onder het bovenste paar staan de namen van de weldoeners:
PETER FRANS FRANS METER HILDA VAN DE ZANDE
PASTOOR EM DE HAES
Boven de onderste twee vinden we terug de verwijzing naar de gieters:
ME FEC FR SERGEYS ET J FILIUS EJUS LOVANII 1964
Ook hier besluiten drie gietringen op de lip de decoraties op de klok.
De gietersdynastie Sergeys is onrechtstreeks verwant aan Vanden Gheyn:
Pierre Sergeys (1827-1912) huwde Reine Barbe Van Aerschodt, de enige
dochter van Thomas Van Aerschodt en Anne Maximilienne Vanden
Gheyn.
Zijn zoon Constant (1855-1935) startte een zelfstandige gieterij
in het Luikse Chênée en verhuisde naderhand in 1926 naar Leuven.
Zijn zoon François (1896-1982) vormde de derde generatie en was een
bijzonder bedrijvig gieter in Leuven. Hij was gedurende zijn leven verantwoordelijk
voor een kleine duizend klokken, waarvan heel wat de Tweede
Wereldoorlog hebben overleefd.
Zijn zoon Jacques (o 1933) nam in 1970
de gieterij over. Jacques Sergeys was de laatste zelfstandige klokkengieter
in België tot hij op 17 november 1980 het bedrijf verkocht aan Clock-OMatic
in Herent.
DEEL 2: SINT-PIETER, LANGDORP
De Sint-Pieterkerk van Langdorp | Zicht op de klokkenkamer |
Voorgeschiedenis van de klokken.
Gelukkig beschikken we over een uitgebreide tekst11 over de klokken van de hand van J. Van Osta,
vroeger pastoor van de kerk en kanunnik van de Premonstratenzerabdij van Averbode.
Er wordt in dit
rijk-geïllustreerde verslag uitgebreid ingegaan op de voorgeschiedenis van de klokken en de
huidige situatie. Veel van wat volgt is uit deze teksten gefilterd.
De toren van de kerk van Langdorp dateert waarschijnlijk uit de tweede helft van de 14de eeuw.
Volgens archiefstukken was er rond 1600 een viergelui in de toren met twee grote en twee kleine
klokken. Na de godsdienstoorlogen vinden we in 1638 nog slechts twee klokken. In 1653 krijgt
Peeter (IV) Vanden Gheyn (1607-1659) opdracht om twee nieuwe klokken te gieten die echter in
1730 beide gebarsten zijn en worden hergoten door A. Bernard. In het kerkarchief van VlaamsBrabant, nr. 20.065, bevindt zich een smal bundeltje12 waarin de klokken vermeld worden.
Twee klokken dienden voor de kerk van Langdorp, één klok was bestemd voor Betekom. De
gedetailleerde rekening overstijgt het plaatselijke belang en geeft een goed idee van wat er allemaal
bij het klokkengieten kwam kijken.
Ook maakt dit document duidelijk dat klokken in die jaren ter
plekke gegoten werden. Zoals we verder zullen aangeven was het een unieke gebeurtenis dat dit
verhaal van klokkengieten ter plaatse zich eeuwen later heeft herhaald in Langdorp.
Ondertussen had Batholomeus Cauthals (1614-1686) uit Mechelen in 1669 opdracht gekregen voor
een nieuwe klok te zorgen. Deze klok wordt verderop nog aangehaald.
Bernard leverde een grote tiendeklok PHILIPPUS die als peter Philippe De Herzelles, prelaat van de
Sint-Geertrui-abdij uit Leuven, had.
De tweede klok heette PETRUS en had toenmalig burgemeester Petrus Verreyt als peter. Deze klokken
werden op 11 maart 1731 door pastoor O.J. Collier gewijd.
In 1824 is er weer sprake van een nieuwe grote klok die, nadat ze in 1883 gebarsten was, door A.L.J.
Van Aerschodt (1814-1888) werd hergoten in 1885.
Het oorlogsverslag13 door pastoor J.F. Wouters
(1860-1925) draagt geen datum maar is allicht geschreven in 1918. In dit verslag wordt naar
twee klokken verwezen:
1. Petrus, met een diameter van 111 cm, een gewicht van 710 kg en toon sol, heeft als tekst:
A.L.J. VAN AERSCHODT, MAJOR SUCCESSOR ANDREAS
VANDEN GHEYN ME FUDIT LOVANII 1885.
………………….
Invoegen foto 3
F4422f22
……………………
KIK/IRPA 5111: De Petrusklok
………………….
Invoegen foto 4
F4422g22
………………….
Wijding van de Onze-Lieve-Vrouweklok in 1956
Dan een chronogram:
SUB PATROCINIO BEATI PETRI APOSTOLI /AC VIVA FIDE
CONVENITE AD DIVINA (1885).
Hierboven staat een afbeelding van Sint-Pieter. Foto KIK/IRPA 511110 toont duidelijk deze
Petrusklok, die tijdens de Tweede Wereldoorlog, in 1943, werd geroofd door de Duitse bezetter.
Meer over de klokkenroof van 1943 is te vinden in de pastoorsverslagen voor het Aartsbisdom.
2. De kleine klok van Cauthals woog 298 kg, had een diameter van 84 cm en toon si. Op de klok stond
een afbeelding van Sint-Pieter en als tekst:
MARCUS VAN DER BORGHT NOTARIS HEEFT MY DOEN
GIETEN TE MECHELEN DOOR MEESTER BARTHOLOMEUS
CAUTHALS VOOR DE KERCK VAN LANGDORP ANNO
DOMINI 1669.
Van Bets-De Coster16 vermeldt deze klok op pagina 149. Ze werd in 1956 hergoten door Fr. Sergeys
(1896-1982). Verder wordt in dit boek ook verwezen naar de twee klokken die Peter (IV) Vanden
Ghein goot en die later in 1730 hergoten werden door A. Bernard.
Huidige toestand
Na de Tweede Wereldoorlog werd het gemis aan het vroegere viergelui meer en meer aangevoeld.
Reeds in 1950 werden twee klokken besteld bij de Sergeysgieterij van Leuven. Heel wat later werd
dan het viergelui hersteld door toevoeging van twee klokken uit de gieterij van de Benedictijnenabdij
van Maria-Laach in Duitsland. Samen vormen deze vier klokken het Salve Regina motief. We
behandelen de klokken in volgorde van grootte.
1. DRIEVULDIGHEID
Dit is de grootste klok (de bourdon) in het viergelui. Bovenaan de kroon van de klok staat een kleine,
biddende witheer die speciaal voor deze klok werd gegoten door beeldhouwer Jan Rosseels uit
Testelt. Tussen twee sierringen is een smalle sierband aangebracht met florale motieven. Op een
flank van de klok staat een groot medaillon waarin de Drievuldigheid is
……………………
Invoegen foto 5
F4422h22
…………………..
De Drievuldigheidsklok in haar geheel
……………………
Invoegen foto 6
F4422i22
…………………..
De uitgebreide tekst op de klok
afgebeeld: God de Vader toont zijn aan het kruis hangende Zoon terwijl de Geest in de vorm van een
duif erboven zweeft. Boven de slagring zijn vier gietringen te zien. Tussen de bovenste vier staat
de tekst:
ANNO DOMINI MMVIII FRATER MICHAEL REUTER
MONACHUS ABBATIAE LACENSIS DIVINO AUXILIO
SUSCIPIENTIBUS DOMINO IOSEPHO VERBRUGGEN ALIAS
JEF VAN PACHTERS ET
en tussen de volgende twee staat dan het vervolg:
DOMINA ANITA BERTHA MARIA JANS MATRE REV. DNI.
FRANCISCI DIERCKXSENS O. PRAEM. IN HONOREM
SANCTAE TRINITATIS ME FUDIT REV. DNO IOSEPHO VAN
OSTA CANONICO AVERBODIENSI
Tussen de laatste twee:
PAROCHO LANGDORPIENSI D.D. PAROCHIANI ET
FAUTORES ECCLESIAE SANCTI PETRI APOSTOLI
In vertaling: In het jaar des Heren 2008 heeft frater Michael Reuter, monnik van de abdij van MariaLaach mij met Gods hulp gegoten (Peter de heer Jozef Verbruggen alias Jef van Pachters en meter
mevrouw Anita Bertha Maria Jans moeder van de Eerwaarde Heer Franciscus Dierckxsens van de
Invoegen foto 7
F4422j22
Het medaillon
met de Heilige
Drievuldigheid
Premonstratenzerorde) ter ere van de H. Drievuldigheid voor de Eerwaarde Heer Jozef Van Osta,
kanunnik van Averbode en pastoor van Langdorp en werd ik door de parochianen en weldoeners als
geschenk gegeven aan de kerk van de H. Apostel Petrus.
Voor het gieten van deze klok is op 4 april 2008 een grote delegatie van Langdorp afgereisd naar
Maria-Laach om daar de gieting te kunnen bijwonen.
Het verslag over de reis en de gieting is uitvoerig beschreven in de tekst van pastoor Van Osta.
2. PETRUS
Tussen twee paren sierringen onder de schouder verschijnt de verwijzing naar de gieter en de naam
van de klok:
ANNO MCMLIII FR SERGEYS LOVANIENSIS ME FUDIT IN
HONOREM S. PETRI ET AD CONVOCANDOS FIDELES AD
DIVINA
Dan volgt een brede sierband met moerbeibladeren, een motief dat vaak gebruikt wordt door de
gieter Sergeys. Tussen twee verdere sierringen staan dan de namen van de weldoeners:
SUB PASTORATU ALPHONSI WOUTERS P FR VERBRUGGEN
M M FASBINDER
De P staat als afkorting voor PATRINUS, terwijl M staat voor MATRINA.
Op een flank prijkt een Christus aan het kruis, ook een weerkerend motief bij de gieter. Boven de
slagring zijn drie paren gietringen aangebracht en nog eens drie op de lip van de klok.
In vertaling: In het jaar 1953 heeft Fr[ançois] Sergeys mij gegoten ter ere vande heilige Petrus om de
gelovigen op te roepen tot de eredienst onder het pastoorschap van Alphonsus Wouters P[eter] Fr
Verbruggen M[eter] M Fasbinder
……………………
Invoegen foto 8
F4422k22
……………………
De Petrusklok
………………….
Invoegen foto 9
F4422l22
…………………
Detail van de Petrusklok met o.a. het
kruis
3. ONZE-LIEVE-VROUW
Ook hier staat tussen twee paren sierringen de verwijzing naar de gieter en
de toewijding van de klok:
ANNO DOMINI 1956 FR SERGEYS LOVANIENSIS ME FUDIT
ET SUADENTE VICARIO LUDOVICO VAN DE GUCHT
Invoegen foto 10 en foto 11 F4422m22 + F4422n22
Twee beelden van de Onze-Lieve-Vrouweklok
In vertaling: In het jaar 1956 heeft Fr[ançois] Sergeys van Leuven mij gegoten
in opdracht van vicaris Ludovicus Van de Gucht
Na de sierband met moerbeibladeren staat dan:
PARAECIANI BEATAE MARIAE VIRGINI ME DEDICAVERUNT
P IGNATIUS BRUYNINCKX M MARIA GEENS
met weerom de afkortingen P voor peter en M voor meter. Boven de slagring zijn weer de zes
gietringgen te zien in groepjes van twee en nog eens twee op de lip. In vertaling: De parochianen
hebben me toegewijd aan de Maagd Maria P[eter] Ignatius Bruyninckx M[eter] Maria Geens
De foto van de klokkenwijding in 1956 danken we aan Desiré Mattheus9.
4. AUGUSTINUS & NORBERTUS
Zoals op de Drievuldigheidsklok is ook hier bovenaan een smalle sierband met florale motieven
aangebracht. Op één flank staat een afbeelding van Sint-Augustinus, een van de patronen van de klok.
Op de tegenoverliggende flank staat Sint-Norbertus.
…………….
Invoegen foto 12
F4422o22
……………..
De heilige Augustinus
……………………
Invoegen foto 13
F4422p22
……………………
De heilige Norbertus
Boven de slagring staat onder een gietring een eerste stuk van de tekst:
ANNO DOMINI MMVII FRATER MICHAEL REUTER
MONACHUS ABBATIAE LACENSIS DIVINO AUXILIO
SUSCIPIENTIBUS DOMINO IOANNE BAPTISTA
en dan na een dubbele sierring:
VAN OSTA ET DOMINA MARIA COLETA VERSTRAETEN IN
HORTO DOMUS PRESBYTERALIS
Invoegen foto 14 + foto 15 F4422q22 + F4422r22
De Augustinus & Norbertusklok in haar geheel en met een detail van de teksten
Nog een sierring besluit deze tekst. Boven de lip wordt dan de klok rond
verwezen o.a. naar de toenmalige pastoor van de kerk:
IN HONOREM SANCTORUM PATRUM AUGUSTINI ET
NORBERTI ME FUDIT REV. DNO IOSEPHO VAN OSTA
CANONICO AVERBODIENSI PAROCHO LANGDORPIENSI
In vertaling: In het jaar des Heren 2007 heeft frater Michael Reuter, monnik van de abdij van MariaLaach mij met Gods hulp gegoten (Peter de heerJan-Baptist Van Osta en meter mevrouw Maria Coleta
Verstraeten) in detuin van de pastorij ter ere van de HH. Vaders Augustinus en Norbertus voor
de Eerwaarde Heer Jozef Van Osta, kanunnik van Averbode en pastoor vanLangdorp
Een van de meest opmerkelijke feiten die over deze klok kan gezegd wordenis dat ze ter plekke is
gegoten, namelijk in de tuin van de pastorij vanLangdorp.17 Dit gebeurde onder massale
belangstelling op 22-23 september2007. De tekst van pastoor Van Osta geeft een uitvoerige
beschrijving van alles wat rond deze gieting heeft plaatsgegrepen. Zoals algemeen geweten
is, is de laatste jaren het gieten van een klok een zeldzame gebeurtenis.Als dit dan nog gebeurt in situ
– zoals in de 16de tot 18de eeuw meergebeurde – dan wordt het belang van deze unieke klok nog
duidelijker.
De twee klokken van de gieterij uit Maria-Laach werden op 18 mei 2008plechtig gewijd door
aartsbisschop Godfried Danneels in het bijzijn o.a.van de gieter en zijn medewerkers. Ook hiervan
heeft pastoor Van Osta uitgebreid verslag uitgebracht.
5. SACRISTIEKLOK
Invoegen foto 16 F4422s22
Drie afbeeldingen van de sacristieklok met rechts het gietersembleem
In het koor van de kerk hangt een erg fraaie koorklok die ook uit de gieterij van Maria-Laach
afkomstig is. Bovenaan de schouder staat tussen twee sierringen:
CHRISTUS HERI, HODIE ET SEMPER
Op de voor de kerkgangers zichtbare flank staat een mooie mandorla die opgevuld wordt door een
groot kruis waarop een gestyleerde Christus hangt. Links van het kruis ziet men onder een hostie, een
kelk waarin het bloed uit de zijde van Christus wordt opgevangen. Rechts is een doopvont
aangebracht met erboven een dalende duif met een hostie in de bek. Tenslotte ziet men onderaan een
stel gekruisde sleutels, waarschijnlijk een verwijzing naar de patroonheilige van de kerk.
Op de voor de toeschouwer onzichtbare flank van de klok is een gietersembleem aangebracht. Tussen
de cijfers 20 en 09 staat een grote letter M die verticaal doorsneden wordt door een grote letter L die
zelf bovenaan met een dwarslijn een kruis vormt. Het is duidelijk dat dit embleem verwijst
naar de plaats Maria-Laach. Boven de slagring staat dan tussen twee gietringen de verwijzing naar de
schenkers van de klok:
L. & L. GEUDENS-CATRY ET FILII SUI ‡ ME DONAVERUNT
ECCL. STI PETRI AP LANGDORPIENSI AMDG
Het symbool ‡ staat voor twee boven elkaar staande letters x. In vertaling: L[uc] en L[ieve] GeudensCatry gaven mij aan de kerk van Sint-Pieter in Langdorp tot meerdere eer van God.
In de aloude Benedictijnenabdij van Maria-Laach was sinds de 13de eeuw een gieterij gevestigd, maar
de activiteiten werden een halt toegeroepen door de twee Wereldoorlogen. In 1997 herstartte
Broeder Michael Reuter de gieterij, die werkzaam bleef tot einde 2015. Klokken van de gieterij
zijn wereldwijd verspreid zowel in de Rooms-Katholieke kerken als in de Protestantse. Zo vonden we
in de kerk van Rondvleihoogte (Sedgefield) in Zuid-Afrika een klok uit 2004 van deze gieterij
DEEL 3: SINT-ANTONIUS ABT / WOLFSDONK
……………….
Invoegen foto 1
F4422c23
………………
De Kerk van Wolfsdonk
Voorgeschiedenis van de klokken
In 1435 geeft de Abdij van Sint-Geertrui in Leuven toelating om in het gehucht Wolfsdonk een kapel
te bouwen. Deze wordt in 1823 gerestaureerd en enkele jaren later vervangen door een nieuwe kerk.
François Drossaert is de Tiense architect die in 1842 zorgt voor het ontwerp van de neoclassicistische
Sint-Antonius-Abtkerk voor de dan zelfstandig geworden parochie.
Op 11 juli 1853 werd de nieuwe kerk geconsacreerd door kardinaal Engelbert Sterckx, aartsbisschop
van Mechelen. Tegelijkertijd opende de aartsbisschop een inschrijving voor de aankoop van een
nieuwe klok die door de parochianen werd gefinancierd en de naam Sint-Antonius Abt kreeg. Ze woog
602 kg en werd op 29 augustus 1854 gewijd door E.H. Benedictus Andreas Peeters. Samen met zijn
broer, E.H. Joannes Antonius Peeters - eveneens geboren te Wolfsdonk, zou deze deken van Vilvoorde
een grote weldoener voor de kerk blijven.
Pastoor J. Van Houdt verwijst in zijn verslag van 18 februari 1918 summier naar drie klokken:
1. Antonius. De klok was toegewijd aan Sint-Antonius en was gegoten door Severinus Van Aerschodt
en Félix Van Espen. Ze had toon la. Als opschriften stond er:
MAGNE SANCTE ANTONI INTERCEDE PRO INCOLIS. ME
BENEDIXIT AC SUSCEPIT R.D. BENEDICTUS ANDREAS
PEETERS DECANUS ET PASTOR IN STEYNOCKERZEEL, CUM
SORORE SUA MARIA FRANCISCA, P.J. SOETEWEY PASTORE.
De eerste lijn vormt een chronogram voor 1854.
In vertaling: Grote Heilige Antonius spreek voor uw inwoners ten beste.
Eerwaarde Heer Benedictus Andreas Peeters deken en pastoor van Steenokkerzeel heeft mij gezegend en
aanvaard in het bijzijn van zijn zus Maria Francisca en van pastoor P. J. Soetewey
2. Onze-Lieve-Vrouw. In 1863 werd deze grote klok geschonken door E.H. Joannes Antonius Peeters,
broer van voorgaande schenker, pastoor van Steenokkerzeel en later eveneens deken van Vilvoorde.
De klok was toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekte Ontvangenis, woog 972 kg en kostte 4600
fr. Ze werd ook gegoten door Severinus Van Aerschodt. De schenker wijdde de klok op 19 oktober
1863. Als tekst stond op de klok:
DIVAE DELPARAE ABSQUE LABE CONCEPTAE DICATA.
Verder BENEDIXIT NECNON SUM SORORE SUA ANNA
SCHOLASTICA SUSCEPIT REV. DOM. JOES ANTONIUS
PEETERS, DECANUS DISTRICTUS VILVORDIENS ET PASTOR
IN STEYNOCKERSEEL.
Voor de vertaling verwijzen we naar de hergieting die hieronder behandeld wordt.
3. Ook verwijst de pastoor even naar een klokje uit 1516 (?). Op een aparte bladzijde komt hij terug op
dit klokje en vermeldt hij dat het vroeger in de Sint-Antoniuskapel hing en later werd overgebracht
naar de nieuwe kerk van Wolfsdonk. De diameter is 51 cm, het gietjaar 1560 en als tekst
JACOP BEN IC VAN PEETER VANDERHEEN
(sic). Verder zijn op het klokje een kruis met slang, drie engelen en twee heiligen aangebracht.
Invoegen foto 2
F4422d23
De klokkenwijding in 1951
In 1943 bezoekt klokkengieter François Sergeys de toren.18 Hij vindt er naast de oude klok de twee
andere, Antonius en Onze-Lieve-Vrouw. Even later, op 27 oktober 1943 werden de grote SintAntoniusklok en de Onze-Lieve-Vrouweklok echter door de Duitse bezetter opgeëist. Er zijn spijtig
genoeg geen afbeeldingen van deze klokken teruggevonden in de KIK/IRPA-cataloog.
Huidige toestand
Na de oorlog, op 25 november 1951, werden twee nieuwe klokken van de firma Michiels uit Doornik
gewijd en in de toren geplaatst. De hogergecopieerde foto komt samen met andere gegevens uit het
werk van A.Peeters.
1. ONZE-LIEVE-VROUW
Invoegen foto 3
F4422e23
De O.-L.-Vrouweklok in haar geheel
Invoegen foto 4
F4422f23
De afbeelding van O.-L.-Vrouw
Vlak onder de schouder van de klok die door duivenuitwerpselen erg gehavend is, staat tussen twee
trio’s van gietringen een eerste brede sierband aangebracht met musicerende putti. Hieronder staat
langs een kant van de klok:
ME FUDIT M. MICHIELS JR TORNACI en op de tegenoverliggende flank:1951
Dan volgt na weer drie gietringen een tweede sierband, deze maal opgevuld met roosjes, een klassieke
decoratie voor de gieter. Onder het jaartal is een vervaagde afbeelding aangebracht van Onze-LieveVrouw. Onder de naam van de gieters is een vierlijnige tekst aangebracht waarvan de
eerste twee lijnen dienen als chronogram voor het gietjaar 1951. De tekst luidt:
ANTIQUITUS DIVAE DEIPARAE ABSQUE LABE CONCEPTAE DICATA RURSUS EXULTO.
In vertaling: Ik jubel opnieuw, gewijd aan de van oudsher heilige en onbevlekt ontvangen moeder Gods.
PETER: VAN DER BORGHT FRANCISCUS SENATOR METER: HEYLEN MARIA
Invoegen foto 5
F4422g23
Twee details van de klok met rechts een klassiek
roosje van de gieter
Boven de slagring zijn zeven gietringen te zien waarvan de middelste gevoelig
dikker is dan de andere. Op de lip zijn dan nog eens twee gietringen
te zien. Merk op dat een deel van de tekst letterlijk is overgenomen van de
Onze-Lieve-Vrouweklok uit 1863 die in 1943 verdween.
2. ANTONIUS
De globale decoraties op deze klok zijn dezelfde als op de Onze-Lieve-Vrouweklok hierboven. In plaats
van een afbeelding van Maria is een afbeelding van Sint-Antonius.
Invoegen foto 6
F4422h23
De Antoniusklok in haar geheel
Invoegen foto 7
F4422i23
De uitgebreide tekst op de Antoniusklok medaillon aangebracht met een afbeelding
van het hoofd van Sint-Antonius, vermoedelijk deze van Padua.
We vermoeden dat het hier gaat
om een vergissing van de klokkengieter want nergens is in de kerk een
iconografische verwijzing naar Sint-Antonius van Padua. Hieronder staat de tekst:
ITA EGO ANTONIUS
Natuurlijk is ook de vierlijnige tekst anders al vormen de eerste twee lijnen
ook hier weer een chronogram voor 1951.
Invoegen foto 8
F4422j23
Een detail van de fries met musicerende putti
Invoegen foto 9
F4422k23
Het medaillon met Sint-Antonius
OVES PARAECIAE HUJUS UT HIC EFFUNDERE PRECES
LIBENTER VENIANT EVULGABO SONUM
In vertaling: Ik zal luiden opdat de schapen van deze parochie hier met plezier
hun gebeden komen laten klinken.
PETER: VAN BRAECKEL FRANCISCUS-BURGEMEESTER
METER: VAN DEYK ROSALIA
3. JACOP
Invoegen foto 10
F4422l23
Twee afbeeldingen van de
Jacopklok in haar geheel
Het oude klokje Jacop kwam uit de oude Sint-Antoniuskapel en overleefde de klokkenroof van 1943.
In de volksmond werd deze klok eertijds het ‘elfurenklokje’ genoemd omdat men er steeds elf uur mee
luidde. Deze klok wordt eveneens gebruikt om een engelenmis aan te kondigen bij het
overlijden van een kind.
De klok hangt in de toren op een bijna onbereikbare plek. Bovendien is ze spijtig genoeg zeer zwaar
aangetast en vervuild zodat het maken van goede opnamen praktisch was uitgesloten. Gelukkig wordt
de klok uitvoerig beschreven op pagina 445 van het werk van E. van Loon-van de Moosdijk
zodat een aantal onduidelijkheden konden weggewerkt worden. Vlak onder de schouder is een fries
met bladranken aangebracht tussen twee paren gietringen.
Hieronder staat dan de belangrijke tekst:
JACOP BEN IC VAN PEETER VAN GHEIN GHEGOTEN INT JAER MDL
Na nog eens twee sierringen zijn een aantal decoraties aangebracht op de klok. In een medaillon is een
fraaie afbeelding gevat van de Boodschap aan Maria waarbij de Maagd links op een bidstoel zit. In een
ruitvorm zijn nog sporen te zien van een staande Christus met zijn kruis. Op een andere flank prijkt
een klein medaillon met een uil, een decoratie die nog door de gieter elders werd gebruikt Tussen
deze medaillons zijn drie gevleugelde engelenkopjes aangebracht die een tekstbanderol in de mond
dragen.
Invoegen foto 11
F4422m23
Het medaillon met de boodschap
Invoegen foto 12
F4422n23
Eén van de drie engelenkopjes
Invoegen foto 13
F4422o23
Christus en zijn kruis
Invoegen foto 14
F4422p23
Het medaillon met de uil
Boven de slagring waar de klepel de klok raakt, zijn nog vijf gietringen aangebracht waarvan de
middelste dikker is dan de omgevende. Tenslotte vinden we nog eens drie gietringen op de lip van de
klok.
Omdat de klok toegewijd is aan de heilige Jacob, rijzen er enigszins twijfels over de oorspronkelijke
bestemming ervan.
De gieter Peter I Vanden Gheyn werd rond 1500 geboren en overleed in 1561. Hij vestigde zich in
1528 als klokkengieter in de Hoogstraat in Mechelen in het huis de Swaene. Hij was een begenadigd
gieter die het ook financieel erg goed deed. Zo kocht hij in 1534 een pand van Cornelius Waghevens,
een telg uit de andere Mechelse gietersfamilie. Van hem zijn nog een aantal klokken bewaard en dit in
verschillende landen van Europa. Meer over deze gieter en de Vanden Gheyns in het algemeen
is te vinden in het werk van Van Bets-Decoster.
SACRAMENTEN VOOR DE DRIE GELOOFSGEMEENSCHAPPEN
Doopvieringen
Alle doopvieringen starten om 14.00 u. of om 15.00 u. Doopaanvragen dienen minstens 3 weken op
voorhand binnen te zijn. De formulieren staan op de site www.sintpieterlangdorp.be.Men kan ze ook
onmiddellijk doorzenden naar ni.adams@telenet.be
Huwelijken: Huwelijkskandidaten kunnen hun aanvraag indienen via
Uitvaarten: De familie neemt contact op met een begrafenisondernemer en deze zal de afspraken
maken met de verantwoordelijke parochiepriester of diaken.
Ziekensacrament: Men kan hiervoor steeds een beroep doen op Renaat Van den Berckt.
(Volkensvoortstraat 35, Wolfsdonk - 0473. 50.43.12)